SPEK TAVANINI AŞAN KAZANÇLARIN PRİMLERİNİN İADESİ
Bilindiği gibi 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun günlük kazanç sınırlarına ilişkin 82. Maddesinde, bu Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırının, asgarî ücretin otuzda biri, üst sınırının günlük kazanç alt sınırının 6,5 katı olduğu,
Günlük kazançları alt sınırın altında olan sigortalılar ile ücretsiz çalışan sigortalıların günlük kazançlarının alt sınır üzerinden, günlük kazançları üst sınırdan fazla olan sigortalıların günlük kazançlarının da üst sınır üzerinden hesaplanacağı,
Sigortalıların bu Kanunun 53 üncü maddesine göre belirlenen aynı sigortalılık haline tâbi olacak şekilde birden fazla işte çalışması nedeniyle Kuruma ödenen primler toplamı, bu sigortalılık hali için belirlenen prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanacak miktarı aşarsa, aşan kısmın tamamı, sigortalının talebi üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya defaten geri ödenir. Geri verilen primler için ayrıca gecikme cezası ve gecikme zammı ile faiz ödenmeyeceği,
Belirtilmiş bulunmaktadır.
Aynı kanunun 89. maddesinde, “yanlış veya yersiz alınmış olduğu tespit edilen primler, alındıkları tarihten on yıl geçmemiş ise, hisseleri oranında işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara veya genel sağlık sigortalılarına veya hak sahiplerine kanunî faizi ile birlikte geri verilir. Kanunî faiz, primin Kuruma yatırıldığı tarihi takip eden ay başından, iadenin yapıldığı ayın başına kadar geçen süre için hesaplanır. Ancak Borçlar Kanununun 65 inci maddesi hükmü saklıdır.” hükmü bulunmaktadır.
Anılan hükmün açılımı haksız menfaat teminine yönelik olmaması koşuluyla prim ödememeniz gereken bir durumunuz olmasına rağmen Sosyal Güvenlik Kurumuna prim ödemiş iseniz fuzulen ödemiş olduğunuz primlerinizin iade edilmesini isteyebilirsiniz, Kurum tarafından iade edilecek olan primlerinize alındıkları tarihi takip eden ay başından iadenin yapılacağı ayın başına kadar geçecek olan süre için kanuni faiz de uygulanacaktır demektir.
Her iki maddenin birlikte değerlendirilmesi sonucunda prime esas kazanç üst sınırını aşan tutarda prim ödenen sigortalılar için üst sınırı aşan primlerin iadesinde kanunen faiz uygulanmayacağı, buna karşın kurumun almaması gereken bir primi yanlış olarak almış olması halinde iade edilecek olan sigorta primine kanuni faiz uygulanacağı anlaşılmaktadır.
Nedeni ise, her işyerinden ayrı ayrı bildirimi yapılan sigortalının bildirimlerinin her işyeri bazında kontrol olması nedeniyle tavan ücreti geçmemesine rağmen sigortalı dikkate alındığında toplam ödenen brüt tutarın prim tavanını aşması ve tavanı aşan kısmın sigortalı hissesinin iadesinin istenilmesi halinde bu tutarın yanlış veya yersiz alınan prim kavramına girmemiş olmasından kaynaklanmaktadır.
Yanlış veya yersiz alınan prim kavramına kurumun almaması gereken ancak herhangi bir nedenle almış olduğu primler girmektedir. Primin ilgili tarafından kendi isteğiyle ödenmiş olması veya kurum tarafından alınmış olmasının kanuni faiz uygulanmasında herhangi bir farklılığı bulunmamaktadır. Buradaki mantık sebepsiz zenginleşmenin bir sonucu olarak almaması gerektiği halde aldığı ve kullandığı bir paranın elinde bulundurulmasına göre geçen zaman içinde faiziyle birlikte ilgiliye iadesidir. Dolayısıyla birden fazla işverenin yanında aynı zamanda çalışan bir sigortalının her işyerinden ayrı ayrı sigortalı olması ve kendisi için her işyerinden ayrı ayrı prim ödenmesi gerektiğinden, bu şekilde ödenen primler yasal zorunluluktan kaynaklanmakta ve iade edilecek olan kısma kanuni faiz ödenmemektedir.
Ancak her hâlükârda sigortalı bazında da olsa kurumun kanunen almaması gereken bir tutarı aldığı ve kullandığı dolayısıyla iade edildiği tarihe kadar kanundaki tavanı aşan kısmının da sebepsiz zenginleşme kapsamına girdiği ve iade edilmesinin istenilmesi durumunda kanuni faiziyle birlikte iade edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
