6735 sayılı Kanunun amacı; uluslararası işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, uygulanması, izlenmesi ile yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni muafiyetlerine dair iş ve işlemlerde izlenecek usul ve esasları, yetki ve sorumlulukları ve uluslararası işgücü alanındaki hak ve yükümlülükleri düzenlemektir.
28/7/2016 tarihinde TBMM’de kabul edilerek yasalaşan 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu 13/8/2016 tarih ve 29800 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunun 27. Maddesinin 7. fıkrası ile 4817 Sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.
Türkiye’de çalışmak için başvuruda bulunan veya çalışan, bir
işveren yanında mesleki eğitim görmek üzere başvuruda bulunan veya görmekte olan, staj
yapmak üzere başvuruda bulunan veya staj yapan yabancılar ile Türkiye’de geçici nitelikte hizmet
sunumu amacıyla bulunan sınırötesi hizmet sunucusu yabancıları ve yabancı çalıştıran veya
çalıştırmak üzere başvuruda bulunan gerçek ve tüzel kişileri kapsar.
Çalışma izni, uluslararası işgücü
politikaları esas alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilir.
6735 sayılı Kanun kapsamında yer alan yabancıların çalışma izni olmaksızın Türkiye’de
çalışmaları veya çalıştırılmaları yasaktır.
Diğer kanunlarda ya da Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar veya
uluslararası sözleşmelerde çalışma izni almadan çalışabileceği belirtilen yabancılar, çalışma izni almadan çalışabilir veya çalıştırılabilirler.
Yabancılar, yurt dışından çalışma izni için ilk başvurularını, uyruğunda bulundukları veya daimi ikamet ettikleri ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine yaparlar. Bu başvuru esnasında Türkiye’deki işverenle imzalanmış iş sözleşmesini (veya atama/görevlendirme yazısını) temsilciliğe ibraz ederler. Başvurunun kabulü halinde temsilcilik tarafından yabancı şahsa bir referans numarası verilir. Türkiye’de bulunan işveren veya işveren vekili PTT’den e-devlet şifresi alarak, söz konusu referans numarası ile sisteme girerek çalışma izin başvurusunda bulunur. Dış temsilciliğimiz kanalıyla yapılan başvurularda, temsilciliğimize yapılan başvuruyu takip eden 10 işgünü içinde Türkiye’deki işverenin söz konusu yabancıyı çalıştırmak üzere internet üzerinden elektronik çalışma izin başvurusunu yapması ve yine aynı 10 işgünü içinde gerekli belgeleri Bakanlığımıza ulaştırması zorunludur. Yabancının Türkiye'de bulunmaması nedeniyle tarafların ıslak imzalarının bulunduğu iş sözleşmesinin de ayrıca gönderilmesi gerekmektedir.
Türkiye’de ön lisans ve lisans öğrenimi için verilen ikamet izinleri hariç, herhangi bir sebebe istinaden en az “altı ay” süreli ikamet izni almış ve iznin süresi sona ermemiş olan yabancılar için ilgili işverenler başvurularını yurt içinden (Ayrıca ilgili T.C. dış temsilciliğine başvuruya gerek kalmaksızın) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapabilirler. İnternet üzerinden online olarak yapılacak çalışma izin başvurusunun tamamlanmasının ardından imzalanacak Başvuru Formu ve dilekçenin 6 işgünü içinde Bakanlığa teslimi zorunludur.
Çalışma izni başvurusu sonuçlanan yabancılara ilişkin Bakanlığımız kararı (İzin veya ret) ilgili işverene e-posta yoluyla bildirilir. Yurtdışından yapılan başvurularda sonuç, ilgili dış temsilciliğimize de online olarak ayrıca bildirilir. Çalışma izni verilmesi halinde, yabancının başvuru yaptığı dış temsilciliğimize giderek çalışma ve ikamet izin harçları ile vize harcını ödemesi gerekmektedir. Dış temsilciliğimizce yabancı şahsın pasaportuna vize etiketi yapıştırılması sonrasında şahıs Türkiye’ye giriş yapabilir. Söz konusu harçlar ödenmeksizin yurda giriş yapan yabancıların çalışma izinleri geçerlilik kazanmamaktadır. Düzenlenen çalışma izni kartı PTT Kargo ile işveren adresine ulaştırılmaktadır.
Çalışma izni verilmesi ya da uzatılması talebinin reddedilmesi, çalışma izninin iptal edilmesi ya da çalışma izninin geçerliliğinin kaybedilmesine ilişkin Bakanlıkça verilecek kararlara karşı ilgililer tarafından tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde itiraz edilebilir. İtirazlar sistem üzerinden online olarak yapılmakta olup, itiraza ilişkin açıklamalı dilekçe ve belgelerin sisteme yüklenmesi gerekmektedir. İtirazın Bakanlığımızca reddedilmesi hallerinde idarî yargı yoluna başvurulabilir.
Çalışma izin talebi reddedilen yabancılar için yeniden çalışma izin başvurusu yapılması mümkün bulunmaktadır.
4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanuna göre, Yabancılara 3 farklı türde çalışma izni düzenlenebilmektedir.1-Süreli çalışma izni 2-Süresiz çalışma izni; 3-Bağımsız çalışma izni;
Başvurunun olumlu değerlendirilmesi hâlinde yabancıya, iş veya hizmet
sözleşmesinin süresini aşmamak koşuluyla, gerçek veya tüzel kişiye ya da kamu kurum veya
kuruluşuna ait belirli bir işyerinde veya bunların aynı işkolundaki işyerlerinde belirli bir işte
çalışmak şartıyla ilk başvuruda en çok bir yıl geçerli çalışma izni verilir.
Uzatma başvurusunun olumlu
değerlendirilmesi hâlinde ise yabancıya aynı işverene bağlı olarak ilk uzatma başvurusunda en çok
iki yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en çok üç yıla kadar çalışma izni verilir. Ancak, farklı
bir işveren yanında çalışmak üzere yapılan başvurular ilk başvuru gibi değerlendirilir.
Süresiz çalışma izni: Yabancıya, Türkiye’de süresiz çalışma hakkı veren çalışma iznidir.
Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl kanuni çalışma izni olan
yabancılar süresiz çalışma iznine başvurabilir. Ancak, yabancının başvuru şartlarını taşıması
yabancıya mutlak hak sağlamaz.
Süresiz çalışma izni olan yabancı, uzun dönem ikamet izninin sağladığı tüm haklardan
yararlanır. Süresiz çalışma izni olan yabancı, özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal
güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili mevzuat
hükümlerine tabi olmak şartıyla, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanır. Süresiz
çalışma izni olan yabancının seçme, seçilme ve kamu görevlerine girme hakkı ile askerlik hizmeti
yapma yükümlülüğü yoktur
Bağımsız çalışma izni: Yabancıya Türkiye’de kendi ad ve hesabına çalışma hakkı veren
çalışma iznidir.
13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre kurulmuş olan;
a) Limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürü,
b) Anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyesi,
c) Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yönetici olan komandite ortağı,
olan yabancılar çalışma izni alarak çalışabilirler.
Profesyonel meslek mensubu yabancılara, diğer kanunlarda belirtilen özel şartların
sağlanması kaydıyla bağımsız çalışma izni verilebilir.
Bağımsız çalışma izninin uluslararası işgücü politikası doğrultusunda
değerlendirilmesinde, yabancının; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı,
Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi, yabancı şirket
ortağı ise sermaye payı ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri doğrultusunda
Bakanlıkça belirlenecek diğer hususlar dikkate alınır.
Bağımsız çalışma izni, çalışma iznindeki süre sınırlamalarına tabi olmaksızın süreli
olarak düzenlenir
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenen uluslararası işgücü politikasına uygun olarak;
a) Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri
özellikleri itibarıyla nitelikli işgücü olarak değerlendirilen,
b) Bilim ve teknolojiye katkısı, yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın
büyüklüğü ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen,
c) Belirli bir süre için işvereni tarafından Türkiye’de gerçekleştirilen bir projede istihdam
edilen,
ç) İçişleri Bakanlığı veya Dışişleri Bakanlığı tarafından Türk soylu olduğu bildirilen,
d) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı,
e) Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşı,
f) 6458 sayılı Kanun uyarınca uluslararası koruma başvurusu sahibi, şartlı mülteci, geçici
koruma sağlanan veya vatansız ya da mağdur destek sürecinden yararlanan insan ticareti
mağduru,
g) Bir Türk vatandaşı ile evli ve eşiyle Türkiye’de evlilik birliği içinde yaşayan,
ğ) Yabancı devletlerin ve uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde
diplomatik dokunulmazlığı olmadan çalışan,
h) Alanındaki başarısı ile uluslararası düzeyde temayüz etmiş olarak bilimsel, kültürel,
sanatsal veya sportif amaçla Türkiye’ye gelen,
ı) Sınırötesi hizmet sunucusu,
yabancılara çalışma izni başvuru ve değerlendirilmesi, izin istemi reddi hususları ve çalışma izni türleriyle ilgili uygulamada Bakanlıkça istisna getirilebilecektir.
Çalışma izni uzatma başvurusu, çalışma izni süresinin dolmasına altmış gün
kalmasından itibaren ve her durumda çalışma izni süresi dolmadan yapılır. Bu süre dolduktan
sonra yapılan uzatma başvuruları reddedilir.
Çalışma izninin uzatılması talebi ilk başvuruda olduğu gibi elektronik ortamda yapılır ve ardından başvuru formu yabancı ve işveren tarafından kağıt ortamında imzalanarak altı işgünü içerisinde şahsen veya posta ile Bakanlığa teslim edilir.
Uzatma başvurusunun olumlu
değerlendirilmesi hâlinde yabancıya aynı işverene bağlı olarak ilk uzatma başvurusunda en çok
iki yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en çok üç yıla kadar çalışma izni verilir. Ancak, farklı
bir işveren yanında çalışmak üzere yapılan başvurular ilk başvuru kapsamında
değerlendirilir.
Çalışma izni uzatma başvurusu bulunan yabancılar, çalışma izin süresinin sona erdiği tarihten itibaren kırkbeş günü geçmemek ve yaptığı işin mahiyeti değişmemek kaydıyla aynı işyeri ve meslekte çalışmaya devam edebilir. Bu süre içerisindeki çalışma kanuni çalışma olarak kabul edilir ve yabancının, ilgili mercilerin ve işverenin yükümlülükleri aynı şekilde devam eder.
492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince yabancılara verilecek çalışma izin belgeleri harca tabidir. Çalışma izin talebinin Bakanlığımızca uygun görülmesi halinde verilecek izin süresine göre çalışma izni ve ikamet izni harcı yatırılması gerekmektedir. Harç tutarları, her yıl yeniden değerleme oranı temel alınarak belirlenmekte ve Resmi Gazetede yayımlanmaktadır. Harç miktarları (2016 YILI İÇİN);
ÇALIŞMA İZNİ HARÇ TUTARLARI | SÜRE | 01.01.2016-12.08.2016 HARÇ TUTARI | 13.08.2016’dan itibaren* HARÇ TUTARI | Süreli Çalışma İzin Belgesi
(Süre uzatımları da aynı miktarda harca tabidir) | 1 yıla kadar (1 yıl dahil) | 191,00 | 500 TL | 3 yıla kadar (3 yıl dahil) | 575,40 | Süresiz Çalışma İzin Belgesi | 959,80 | 5.000 TL | Bağımsız Çalışma İzin Belgesi | 1.921,10 | 5.000 TL |
(25.12.2015 tarih ve 29573 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) *(13.08.2016 tarih ve 29800 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ile harç tutarlarında değişiklik yapılmıştır.) |
|
5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28’inci maddesi çerçevesinde Mavi Kart almış olanlar veya almaya hak kazananlar, yapılacak mesleğin icrasına ilişkin olarak ulusal mevzuatımızdaki yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve özel kanunlarda yer alan hususlar saklı kalmak koşuluyla, 4817 sayılı Kanun hükümleri gereğince Bakanlığımızdan çalışma izni almalarına gerek bulunmamaktadır. Ayrıca bu kapsamda bulunanların çalışma izin talepleri de Bakanlığımızca karşılanmamaktadır.
Yabancıların ve işverenlerin bu Kanundan
doğan yükümlülüklerini yerine getirip getirmedikleri Bakanlık iş müfettişleri ile Sosyal Güvenlik
Kurumu müfettişleri ve sosyal güvenlik denetmenleri tarafından denetlenir. Bu Kanun gereğince
yapılacak teftiş, denetim ve soruşturmalar, uygulamakla yükümlü olunan mevzuatın teftiş,
denetim ve soruşturma hükümlerine göre yapılır ve bu hükümlere göre ilgili yaptırımlar
uygulanır.
Kamu idarelerinin denetim elemanları ile kolluk kuvvetlerinin, kendi mevzuatları
gereğince işyerlerinde yapacakları her türlü denetim, inceleme ve kontrol sırasında yabancı
çalıştıran işverenler ile yabancıların bu Kanundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmediklerini
tespit etmeleri hâlinde, durum Bakanlığa bildirilir.
Yapılan denetimler ve bildirimler
üzerine, gönderilen tutanaklara ve denetim raporlarına göre, 6735 sayılı Kanunda yer alan idari yaptırımlar
Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce uygulanır
Çalışma izni olmaksızın çalıştığı tespit edilen yabancılar ve işverenleri hakkında idari para cezası uygulanmaktadır. Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işveren veya işveren vekili yabancının ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderlerini, ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını karşılamak zorundadır.
İzinsiz çalışmanın tekrarı hâlinde idarî para cezaları bir kat artırılarak uygulanmaktadır. Çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya idarî para cezası verilir ve varsa işyeri veya işyerleri kapatılır.
İzinsiz çalıştığı belirlenen yabancıların Türkiye’ye girişi, pasaport, vize ve ikamet izni konuları tetkik edilerek, durumları yasal olmayanların sınırdışı işlemleri Emniyet makamlarınca yürütülmektedir.
Türkiye’de bulunan büyükelçilik veya konsolosluklar bünyesinde faaliyet gösteren okullardaki yabancı öğretmenlere, Bakanlığımızca ayrıca çalışma izni düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. Bu kapsamdaki yabancılar, Dışişleri Bakanlığı kanalıyla yapılan başvuruları üzerine İçişleri Bakanlığı tarafından düzenlenen çalışma amaçlı ikamet tezkeresi ile görev yapmaktadırlar. (Yönetmelik Md.54)
Yabancıların çalışma hayatına sınırlama getiren ve halen yürürlükte olan Kanunlar bulunmaktadır. Nitekim 4817 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi 2 nci fıkrasında bu konuya açıklık getirilerek “diğer kanunlarda yer alan, yabancıların çalışamayacağı iş ve mesleklere dair hükümler saklıdır” hükmüne yer verilmiştir. Bu itibarla süreli, süresiz ve bağımsız çalışma izni verilenler ile muafiyet kapsamındaki yabancıların özel Kanunlarında yer alan ve sadece Türk vatandaşlarına hasredilmiş bulunan iş ve mesleklerde çalışmaları mümkün bulunmamaktadır. Yabancılara çalışma izni verilemeyen meslek ve görevler Bakanlık internet sayfasında (www.calismaizni.gov.tr) güncel olarak yayımlanmaktadır. Bu meslekler;
- Diş tabipliği, dişçilik, hastabakıcılık. (Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun uyarınca)
- Eczacılık (Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun uyarınca)
- Veterinerlik (Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun uyarınca)
- Özel hastanelerde sorumlu müdürlük (Hususî Hastaneler Kanunu uyarınca)
- Avukatlık (Avukatlık Kanunu uyarınca)
- Noterlik (Noterlik Kanunu uyarınca)
- Özel veya kamu kuruluşlarında güvenlik görevlisi (Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun uyarınca)
- Kara suları dahilinde balık, istiridye, midye, sünger, inci, mercan ihracı, dalgıçlık, arayıcılık, kılavuzluk, kaptanlık, çarkçılık, katiplik, tayfalık vb. (Kabotaj Kanunu uyarınca)
- Gümrük müşavirliği (4458 sayılı Gümrük Kanununun 227 nci maddesi gereğince)
Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin Muafiyetler başlıklı 55 inci maddesi çerçevesinde çalışma izninden muaf tutulan yabancıların (özel kanunlarda belirlenen hükümler saklı kalmak ve yabancı ile işverenin diğer kanunlardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmeleri kaydıyla) çalışma izni almalarına gerek bulunmamaktadır. Yabancıların hangi hallerde ve ne kadar süreler ile çalışma izninden muaf tutuldukları anılan Yönetmeliğin 55. maddesinde yer almaktadır.
Özel kanunlarda belirlenen hükümler saklı kalmak ve yabancı ile işverenin
diğer kanunlardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmeleri kaydıyla;
a)Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerle çalışma
izninden muaf tutulanların,
b)Daimi ikametgahları yurt dışında olup bilimsel, kültürel ve sanatsal faaliyetler
amacıyla bir aydan az, sportif faaliyetler amacıyla dört aydan az süre ile
geçici olarak Türkiye’ye gelecek yabancıların,
c)Türkiye’ye ithal edilen makine ve teçhizatın montajı, bakım ve onarımı,
kullanımına ilişkin eğitiminin verilmesi veya teçhizatı teslim almak veya
Türkiye’de arızalanan araçların tamiri amacıyla; Türkiye’ye giriş tarihinden
itibaren bir yıl içinde toplam üç ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği
belgeler ile kanıtlamak koşuluyla gelenlerin,
d)Türkiye’den ihraç edilen ya da Türkiye’ye ithal edilen mal ve hizmetlerin
kullanılmasına ilişkin eğitim amacıyla Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren bir
yıl içinde toplam üç ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile
kanıtlamak koşuluyla Türkiye’de bulunanların,
e)Belgeli turizm işletmelerinin sınırları dışında faaliyette bulunacak fuar
ve sirklerde gösteri ve benzeri görevli olarak Türkiye’ye giriş tarihinden
itibaren altı ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak
koşuluyla bulunanların,
f)İki yılı geçmemek ve eğitim süresiyle sınırlı olmak üzere durumunu ibraz
edeceği belgeler ile kanıtlayarak üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarına
bilgi ve görgülerini artırmak üzere gelen yabancıların,
g)Sosyo-kültürel ve teknolojik alanlar ile eğitim konularında altı ayı
aşmayan bir sürede Türkiye’ye önemli hizmet ve katkı sağlayabilecekleri ilgili
mercilerce bildirilenlerin,
h)Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığının
(Ulusal Ajans) yürüttüğü programlar kapsamında gelecek yabancıların program
süresince,
i)Kapsamı ve süresi konusunda Bakanlık, İçişleri ve Dışişleri Bakanlığı ile
Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığının mutabakata vardığı uluslararası stajyer
öğrenci programları çerçevesinde staj görecek yabancıların,
j)Görev süresi sekiz ayı geçmemek kaydıyla Türkiye’ye gelen tur operatörü
temsilcisi yabancıların,
k)Türkiye Futbol Federasyonunca veya Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce
talepleri uygun bulunan yabancı futbolcular ile diğer sporcu ve antrenörlerin sözleşmeleri
süresince,
l)Gemiadamlarının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartları Hakkında
Uluslararası Sözleşme’nin I/10 Kuralına göre devletlerle yapılan ikili
protokoller gereği, ilgili idareden “Uygunluk Onayı Belgesi” almış Türk
Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı ve kabotaj hattı dışında çalışan gemilerde
görev yapan yabancı gemiadamlarının,
m)Türkiye Avrupa Birliği Mali İşbirliği Programları kapsamında yürütülen
projelerde görevlendirilen yabancı uzmanların, görevleri süresince,
çalışma izni almalarına gerek bulunmamaktadır.
Mesleki hizmetler kapsamında olup, muafiyet hükümlerine tabi yabancı mimar,
mühendis ve şehir plancılarının, hizmet sürelerinin bir ayı aşması durumunda
akademik ve mesleki yeterliliğini tamamlayarak Bakanlıktan çalışma izni alması,
ilgili meslek kuruluşuna geçici üye olması ve ulusal kurum ve kuruluşların
uygulamalarına uyması zorunludur.
Muafiyet süreleri uzatılamaz. Ayrıca birinci fıkranın (b), (d), (f) ve (h)
bentleri kapsamındaki yabancılar, bir takvim yılı içinde muafiyet hükümlerinden
sadece bir kez yararlanır. Ancak, bu haktan yararlanabilmek için yabancının
daha önce aynı amaçla almış olduğu ikamet tezkeresinin bitiş tarihinden
itibaren üç ay geçmiş olması şartı aranır. Muafiyet sürelerinden daha fazla
çalışılacak olunması durumunda Bakanlıktan çalışma izni alınması zorunludur.
Birinci fıkranın (c) ve (ç) bentleri kapsamındaki yabancılara, Türkiye’ye
giriş tarihinden itibaren bir yıl içinde Türkiye’de toplam kalış süreleri üç
ayı aşmamak üzere, Türkiye’ye çoklu giriş imkanı sağlanır.
Muafiyet kapsamında geliş amacına uygun vize alarak Türkiye’ye gelen yabancılar, ülkeye giriş yaptıkları tarihten itibaren en geç otuz gün içerisinde ve her halükarda faaliyetlerine başlamadan önce geliş amaçlarını, ne kadar süre ile ve nerede kalacaklarına ilişkin bilgileri, bulundukları yerin emniyet makamlarına bildirmek zorundadırlar.
Muafiyet hükümlerinden yararlanacak yabancılar için çalışma izni düzenlenen yabancılar da olduğu gibi sosyal güvenlikle ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmesi zorunludur.
Yurtiçinden yapılan başvurularda başvurunun onaylanmasının müteakip 30 gün içinde, yurtdışından yapılan başvurularda ise yabancının yurda giriş tarihinden itibaren 30 gün içinde SGK sigortalı girişinin (En az Bakanlığımıza beyan edilmiş ücret üzerinden) yapılması zorunludur.
Mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda bulunan yabancılardan sigorta primlerinin kendi ülkesinde ödenmeye devam ettiğini kanıtlayanlar, Sözleşmelerde öngörülen süreler kadar Türkiye’de sosyal güvenlik yükümlülüklerinden muaftırlar.
Yabancı çalıştıran işverenler yabancının çalışmaya başladığı tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde durumu Bakanlığımıza bildirmekle yükümlüdürler.
Çalışma izninin verildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde yabancının çalışmaya başlamaması halinde, bu sürenin bitiminden itibaren en geç on beş gün içerisinde işverenler durumu Bakanlığımıza bildirmekle yükümlüdürler.
Bağımsız çalışan yabancılar, çalışmaya başladıkları tarihten ve çalışmanın bitiminden itibaren en geç on beş gün içerisinde durumu Bakanlığımıza bildirmekle yükümlüdürler.
Çalışma izni verilen yabancının herhangi bir nedenle hizmet akdinin sona ermesi halinde bu akdin sona erdiği tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde işverenler durumu Bakanlığımıza bildirmekle yükümlüdürler.
Yukarıda belirtilen bildirim yükümlülüklerini süresi içinde yerine getirmeyen bağımsız çalışan yabancı ile yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için ayrı ayrı idarî para cezası verilir.
Ev hizmetlerinde yabancı uyruklu personel çalıştırmak üzere Bakanlığımıza yapılan çalışma izni başvurularının son zamanlarda giderek artması nedeniyle, konunun istismarının önlenmesi ve izin verilen yabancıların güvenliği açısından aşağıdaki sınırlamaların getirilmesi kararlaştırılmıştır.
Yaşlı ve hasta bakımı ile küçük çocuğu bulunanlar dışında konutlarda yabancı personele çalışma izni verilmemektedir.
Bakım gerektirecek hastalığının bulunduğunun sağlık raporu ile kanıtlanması zorunludur.
Ciddi bakım gerektiren haller dışında erkek yabancılara konutlarda çalışma izni verilmemektedir.
Başvuruların usul ve esasları Bakanlığın www.calismaizni.gov.tr internet sitesinde detaylı olarak yer almaktadır:
Yabancılara çalışma izinleri belirli bir işyeri veya işletme üzerinden verilebilmektedir. Yabancılara istedikleri herhangi bir işyerinde çalışabilmesine imkan veren bir izin sistemi mevcut değildir. Çalışma izin başvurularının yabancı şahsı çalıştırmak isteyen işveren tarafından yapılması zorunludur.
Yabancılara çalışma izinleri belirli bir işyeri veya konutta çalışmak üzere verilmekte olup, yabancının bu işyerinden ayrılması halinde izin geçerliliğini yitirmektedir. Bir işverenin yanında çalışma izni bulunan bir yabancının aynı izinle başka bir işyerinde çalışabilmesi mümkün bulunmadığından, yeni işvereninin Bakanlığımıza çalışma izin başvurusunda bulunarak kendi işyerinde çalıştırmak üzere yeni bir çalışma izni alması gerekmektedir. Yeni işverenin bu yabancıya ilişkin çalışma izin talebinin Bakanlığımızca olumlu değerlendirilmesi halinde önceki çalışma izni iptal edilir.
Bakanlığımızca verilmiş bulunan çalışma izinlerinin iptal edilmesine ilişkin işveren başvuruları internetten sistem üzerinden yapılacaktır. İptal talebi işveren veya vekili tarafından imzalanmış dilekçenin (dilekçede ayrılış tarihi ve nedeni mutlaka belirtilecektir.) pdf. belgesi olarak sisteme yüklenmesi halinde işleme alınacaktır. İptal Başvuruları e-devlet şifresi ile sisteme girilerek; Başvuru İşlemleri menüsü Başvuru Takip seçeneği, Başvuru Durum Görüntüle - izin İptal Talebi” butonuna tıklanarak yürütülecektir. Sisteme yüklenen dilekçe ayrıca kağıt ortamında Bakanlığımıza gönderilmeyecektir.
Yurtiçinden Bakanlığımıza yapılacak çalışma izin başvurularının elektronik ortamda yapılması ve kağıt ortamında imzalanarak Yönetmelik ekinde belirlenen diğer belgelerle birlikte elektronik başvurunun tamamlanmasını takip eden altı işgünü içerisinde şahsen veya posta ile Bakanlığımıza ulaştırılması gerekmektedir. Dış temsilciliğimiz kanalıyla yapılan başvurularda ise; temsilciliğimize yapılan başvuruyu takip eden 10 işgünü içinde Türkiye’deki işveren kurumun söz konusu yabancıyı çalıştırmak üzere internet üzerinden elektronik çalışma izin başvurusu yapması ve yine aynı 10 işgünü içinde gerekli evrakları Bakanlığımıza ulaştırması gerekmektedir.
Bu durumda yurtdışı başvurusunun yenilenmesi, yeni bir referans numarası alınması ve izleyen 10 işgünü içinde elektronik başvurunun yapılarak ıslak imzalı evrakların Bakanlığımıza ulaştırılması gerekmektedir. Ancak önceki yurtdışı başvuru tarihinden itibaren 30 gün geçmeden yeni bir yurtdışı başvurusu yapılamamaktadır.
Turistik vize ile ülkemizde bulunan yabancılar için yurtiçinden başvuru yapılamamaktadır. Sadece ön lisans ve lisans öğrenimi amacıyla verilenler hariç en az 6 ay süreli ikamet izni bulunan yabancılar için yurtiçi başvuru yapılabilmektedir.
4817 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin 13'üncü maddesine dayanılarak Bakanlıkça değerlendirme kriterleri belirlenmiştir. Buna göre, çalışma izni talep edilen işyerinde her bir yabancı için en az beş Türk vatandaşının istihdamı zorunludur.
Çalışma izni değerlendirme kriterlerine göre, çalışma izni talep edilen işyerinde her bir yabancı için en az beş Türk vatandaşının istihdamı zorunludur. İzin isteyen yabancının şirket ortağı olması halinde beş kişilik istihdam şartı, Bakanlıkça verilecek bir yıllık çalışma izninin son altı ayı için aranır.
Sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışan ve adlarına SGK’ya prim yatırılan vatandaşlarımız Türk vatandaşı istihdamında dikkate alınırlar.
Evet, çalışma izni talep edilen her bir yabancı için en az beş Türk vatandaşının istihdamı zorunludur.
Özellik arzeden doğrudan yabancı yatırımlar kriterlerini karşılayan işletmelerde kilit personel konumundaki ilk yabancının çalışma izin talebi değerlendirilirken 5 Türk vatandaşı istihdamı aranılmamaktadır.
Çalışma izni talep edilen yabancılara yapacakları meslek ve görevlere uygun olarak minimum ücret seviyeleri belirlenmiştir. Söz konusu ücretler Bakanlığın internet sitesinde yer alan Değerlendirme Kriterlerinin 5. Maddesinde belirtilmektedir. Yabancılara ilişkin sosyal güvenlik prim ödemelerinin de bu miktarın altında olmaması gerekmektedir.İşveren tarafından yabancıya ödeneceği beyan edilen aylık ücret miktarının yabancının görev ve yetkinliği ile bağdaşır seviyede olması zorunludur. Buna göre, başvuru tarihi itibariyle yürürlükte bulunan asgari ücret tutarı dikkate alınmak suretiyle yabancıya ödenecek ücretin en az;- Üst düzey yöneticiler, pilotlar ve ön izin talebinde bulunan mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 6,5 katı,
- Birim veya şube müdürleri ile mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı,
- Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar, öğretmenler ile psikolog, fizyoterapist, müzisyen ve sahne sanatçısı unvanlarında çalışacak yabancılar için asgari ücretin 3 katı,
- Ev hizmetlerinde çalıştırılacak yabancılar için en az asgari ücret, yukarıda sayılanlar dışındaki diğer mesleklerde ( Satış elemanı, pazarlama-ihracat görevlisi gibi görevler ) çalışacak yabancılar için asgari ücretin 1,5 katı olması gerekmektedir.
- Turizm-Animasyon organizasyon firmalarında akrobat ve benzeri ünvanlarda çalışacak yabancılar ile masör, masöz ve SPA terapisti gibi işlerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 2 katı.
663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yabancı doktorların Türkiye’de çalışabilmelerine imkan sağlanmış olup, yabancı uyruklu doktor istihdam edecek özel sağlık kuruluşları Sağlık Bakanlığından (İl Sağlık Md.) almış olduğu ön izin (mesleki yeterlilik) belgesi ile birlikte Bakanlığımıza çalışma izin başvuru yapmakta ve talebi uygun bulunanlara çalışma izni düzenlenmektedir. Çalışma izni istenilen yabancının yurtdışındaki tıp fakültelerinden mezun olması halinde diploma denklik belgesi ibrazı zorunludur.
Üniversite eğitimi gereği yapılması zorunluluk arz eden stajlar için çalışma izni alınmasına gerek bulunmamaktadır. Ancak bu durumda ilgili Üniversite veya Fakülteden alınacak konuya ilişkin resmi bir yazının bulunması gerekmektedir.
Türkiye’de ikamet eden veya edecek limited şirket ortağı yabancılar ile anonim şirketlerde yönetim kurulu üyesi olan yabancılar için Bakanlığımızdan çalışma izni alınması gerekmektedir. Ayrıca, limited şirket müdürü yabancıların Türkiye’de ikamet etsin veya etmesin Bakanlığımızdan çalışma izni alması gerekmektedir.
Çalışma izni alınan yabancılar için Bakanlığımıza beyan edilen ücret üzerinden sosyal güvenlik primlerinin tam olarak ödenmesi gerekmektedir. Bu yükümlülüğün yerine getirilmesi koşuluyla yabancılar part-time (kısmi süreli) çalışabilirler.
İşyerinin ticaret unvanının değişmesi veya işyerinin başka bir adrese nakli halinde durumun resmi makamlardan (Ticaret odası gibi) alınmış belgelerle kanıtlanması koşuluyla çalışma izninde Bakanlığımızca gerekli değişiklik yapılabilmektedir.
İşyerinin ana işveren durumunda olması halinde son 23 haneyi takip eden son 3 hane 000 olarak girilecektir. Alt işveren durumlarında bu numara ilgili SGK müdürlüğünden öğrenilebilmektedir.
Ev hizmetlerinde başvuruyu yapan kişi işverenin kendisi ise, yani yabancıyı çalıştıracak işverenin kendi e-devlet şifresi ile başvuru yapılıyorsa ( ki bu durumda hane halkı butonu seçilmelidir) başvuru esnasında “sermaye bilgileri” sekmesi doldurulacak alan olarak kişinin karşısına çıkmamaktadır. Ancak, işveren adına 3. bir kişinin e-devlet şifresi ile kullanıcı sıfatı ile başvuru yapılıyorsa yani “hane halkı” değil de “DİĞER” butonu seçilmişse “sermaye bilgileri” sekmesindeki tutarlar sıfır olarak yazılıp bu sekmenin geçilmesi gerekmektedir.
Kullanıcı kayıt işlemi tamamlandıktan sonra bildirilen mail adresine kullanıcı kaydının oluşturulduğuna dair bilgi mesajı gönderilmektedir. Bu mesaj alındıktan sonra yeniden sisteme girilmesi ve yabancının ve işverenin bilgileri girilerek başvurunun tamamlanması gerekmektedir. Kullanıcı hesabı oluşturulurken verilen mail adresi yanlış ise, sisteme yeniden girilip bu adres değiştirilebilir. Gelen bilgi mesajı zaman zaman bilgisayarlarca gereksiz (spam) olarak algılanabilmektedir. Bu durumda başvuru sahibinin “Gereksiz Mailler” kutusunu da kontrol etmesi gerekmektedir.
Doldurulması zorunlu alanlar yıldız (*) işareti ile belirlenmiştir. Ancak, örneğin yabancının beraberinde getireceği kişinin olmadığı bildirilmiş iken, sonradan getireceği yabancı için oturma izni alınmasında sorun yaşanabilmektedir. Bu nedenle mümkün olduğunca yabancı ile temasta olunarak bilgilerin eksiksiz doldurulması gerekmektedir.
Başvuru tamamla butonuna basılması halinde kişinin karşısına gelen metinde hangi belgelerin kağıt ortamında ayrıca gönderilmesi gerektiği bilgisi yer almaktadır. Kişi bu metni okuyup “onaylıyorum” butonunu tıkladığında bu bilgiye de sahip olacaktır.
Başvuru ID numarası, Kullanıcı Hesabı açıldıktan sonraki aşamada elektronik başvuruya başlanıldığında sistem tarafından otomatik olarak üretilmektedir. Dilekçede yer alan bu kısım başvuru tamamlandıktan sonra elle de doldurulabilir. Altı (6) haneli bu numara, başvurunun tamamlanmasını müteakip yazıcıdan çıktı alınan “Yabancı Personel Başvuru Formu”nun baş kısmındaki barkodun üzerinde de yer almaktadır.
Başvurusu olumlu değerlendirilen yabancılara düzenlenen çalışma izin kartları PTT Kargo aracılığıyla işveren adresine gönderilmekte olup, elden teslim edilememektedir. Gönderinin nerede olduğu internet üzerinden PTT Kargo Takip adresinden sorgulanabilmektedir. Barkod numarası hanesine 2680040 rakamından sonra Bakanlığımıza yaptığınız 6 rakamlı Başvuru ID numarası yazılmalıdır. (Örnek: Başvuru ID:315840 olan bir gönderi için barkod numarası:2680040315840 olacaktır.)
Yabancı adına düzenlenerek gönderilen ancak alıcısına teslim edilemeyen çalışma izin kartları PTT Kargo tarafından Bakanlığımıza iade edilmektedir. İade edilen kartların yeniden talep edilmesi halinde, işveren veya yasal vekilinin yazılı olarak Bakanlığımıza başvurması gerekmekte olup, talebin Bakanlığımızca uygun bulunması halinde Çalışma İzin Kartı yeniden gönderilmektedir.
6458 sayılı Kanun 26. Maddesi uyarınca çalışma izni verilen yabancılar Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde adres kayıt sistemine kayıtlarını yaptırmak zorundadırlar. Bunun için ilçe nüfus müdürlüklerine başvuru yapılacaktır.
Uluslararası koruma (sığınma) başvuru sahibi yabancılar ile şartlı mülteci statüsü alan yabancılar için uluslararası koruma başvurusu tarihinden altı ay sonra (6458 sayılı Kanun md. 89-4/a) bu kişileri çalıştırmak isteyen işverenler tarafından Bakanlığımıza çalışma izni için başvurusu yapılabilir. Bu kapsamdaki yabancılara en fazla ikamet izin süresi kadar çalışma izni düzenlenebilmekte olup, yabancıların ikamet izni aldıkları iller dışındaki çalışma izin talepleri İçişleri Bakanlığının görüşü alındıktan sonra sonuçlandırılmaktadır.
6458 sayılı Kanunun 23 üncü maddesi uyarınca, Bakanlığımızca talebi uygun bulunan yabancılara verilecek çalışma izinleri pasaport bitim tarihinden altmış gün önceki tarihi aşmayacak şekilde düzenlenmektedir. Ayrıca çalışma izni başvuru tarihi itibariyle altmış günden az süreli pasaport ve pasaport yerine geçen belgeyle yapılan çalışma izin başvuruları işleme alınmamaktadır.
